Çocuğumun Konuşması Anlaşılmıyor: Ne Yapmalıyım?

Birçok anne-baba için çocuklarının ilk kelimelerini duymak tarifsiz bir mutluluktur. Ancak zaman geçtikçe bazı ebeveynler endişe etmeye başlar: "Çocuğum konuşuyor ama kimse ne dediğini anlayamıyor."Bu durum yalnızca sizin başınıza gelmiş değil. Aslında okul öncesi dönemde birçok çocuk benzer güçlükler yaşayabilir. Peki bu anlaşılmayan konuşmaların nedeni nedir? Ne zaman bir uzmana başvurmalısınız?

Konuşma mı, Dil mi? Önce Ayırt Edelim

Çocuğun konuşmasının anlaşılmaması her zaman kelime bilgisinin az olduğu anlamına gelmez. Burada iki temel kavramı ayırt etmek önemlidir:

• Dil: Ne söylediğimiz, yani sözcükleri seçme ve cümle kurma becerisi.

• Konuşma: Söylediklerimizin nasıl çıktığı, yani sesleri doğru üretme, akıcı ve anlaşılır bir şekilde söyleyebilme.

Çocuğunuz kelimeleri yerli yerinde kullanıyor olabilir ama sesleri yanlış telaffuz ettiği için anlaşılmıyor olabilir. Bu durumda sorun konuşma seslerinin gelişimiyle ilgilidir.

Hangi Yaşta, Hangi Sesler Beklenir?

Araştırmalar, 4 yaşındaki çocukların konuşmalarının aile dışındaki kişiler tarafından %75–90 oranında anlaşılır olması gerektiğini belirtir (Shriberg, 1993; Sander, 1972).Bazı seslerin gelişimi ise daha uzun sürebilir. Örneğin:

• 2–3 yaş: /p, b, m, n, t, d/ gibi basit sesler kazanılır.

• 4 yaş: /k, g, f, v/ gibi seslerin büyük kısmı oturmuş olmalıdır.

• 5 yaş ve sonrası: /r, s, z, ş, ç/ gibi daha karmaşık seslerin oturması beklenir.

Eğer çocuğunuz yaşıtlarına kıyasla birçok sesi yanlış söylüyorsa veya söyledikleri sadece sizin tarafınızdan anlaşılıyorsa, bu bir uyarı işareti olabilir.

Geçer mi? Yoksa Müdahale Gerekir mi?

Bazı çocuklar gecikmeli ama kendi kendine gelişim gösterir. Ancak araştırmalar, konuşma ses bozukluklarının bir kısmının zamanında müdahale edilmezse ilerleyen yaşlarda okuma-yazma güçlüğü, akademik sorunlar ve sosyal kaygılar gibi durumlara yol açabileceğini göstermektedir (Lewis et al., 2006).

Evde Neler Yapabilirsiniz?

• Model olun: Kelimeleri doğru ve net söyleyin. Çocuğunuzu düzeltmek yerine siz doğru modeli tekrarlayın. Örneğin:

  
  

  Çocuk: “Tedi geldi.”

  
  

  Siz: “Evet, kedi geldi.”

  
  

• Ayna karşısında oyunlar oynayın: Dudak, dil ve çene hareketlerini fark ettirmek için birlikte ses çalışmaları yapabilirsiniz. Bu hem eğlencelidir hem farkındalık kazandırır.

  
  

• Sabırlı olun: Çocuğunuzu sürekli düzeltmek yerine onu dinlemeye çalışın. Bu, onun iletişime olan güvenini korur.

Ne Zaman Uzman Desteği Almalısınız?

Aşağıdaki durumlardan biri varsa bir dil ve konuşma terapistine başvurmanız önerilir:

• 3 yaşına gelmiş bir çocuğun konuşmaları dış çevre tarafından anlaşılmıyorsa,

  
  

• Konuşurken birçok sesi atlıyorsa, değiştiriyorsa ya da yerine başka ses koyuyorsa,

  
  

• Çocuğunuz konuşmak istemiyor veya kendini ifade ederken öfke, içe kapanma gibi tepkiler gösteriyorsa.

Sonuç: Erken Fark Etmek, Fark Yaratır

Çocuğun konuşmasının anlaşılmıyor olması sizi endişelendirebilir ama yalnız değilsiniz. Bu alanda çalışan uzmanlar, çocukların yaşlarına ve ihtiyaçlarına uygun desteklerle gelişimlerini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmeleri için yanınızda.

Unutmayın: Erken fark etmek, erken müdahale demektir. Bu da çocuğunuzun hem iletişim becerilerini hem de özgüvenini güçlendirir.